Ad²m ad²m PC'de Mⁿzik

PC'nizde mⁿzik yapman²z iτin gerekli bile■enleri ÷zetleyelim:

• Mⁿzi≡i seslendirmek iτin bir MIDI sentezcisi (ses kart² veya harici bir ses modⁿlⁿ)
• MIDI mesajlar²n² kaydetmek, dⁿzenlemek ve geri τalmak iτin bir Sequencer yaz²l²m²
• Canl² MIDI kay²tlar² yapacaksan²z, bir MIDI klavye ve bunu bilgisayara ba≡lamak iτin bir ses kart²
• MIDI ile birlikte ses kayd² yapacaksan²z bir ses kart², ve, mikrofon ya da elektronik bir enstrⁿman

Mⁿzi≡i sadece ses kart²ndan seslendirecekseniz herhangi bir ba≡lant² yapman²za gerek yok. E≡er MIDI klavye kullanacaksan²z, ses kart²n²z²n ⁿzerindeki MIDI/Joystick yuvas²na takaca≡²n²z bir parτa ve standart MIDI ara kablolar²yla ba≡lant²lar² yapabilirsiniz. Sequencer yaz²l²m² olarak, ÷rneklerimizde Cakewalk Home Studio 5.0'² kulland²k. Cakewalk Home Studio'nun demo versiyonunu, Internet ⁿzerinde www.cakewalk.com veya PC World Online, ya da PC World BBS ⁿzerinden temin edebilirsiniz.

1) MIDI Setup: Cakewalk ya da Windows alt²nda τal²■an herhangi bir sequencer yaz²l²m²n² bilgisayar²n²za kurduktan sonra, ilk ÷nce MIDI Setup ayarlar²n² yapman²z gerekir. Burada yaz²l²m²n kullanaca≡² MIDI giri■/τ²k²■ ayg²tlar²n² giriyoruz. Bu ayg²tlar, ses kart²n²z²n sⁿrⁿcⁿlerini Windows'a yⁿkledi≡inizde sisteme tan²t²lm²■t²r ve konfigⁿrasyonunuza g÷re de≡i■ebilir.

╓rnek resimde, MIDI giri■ ayg²t² olarak Cakewalk'²n sa≡lad²≡² sanal piyano ayg²t²n², τ²k²■ ayg²t² olarak AWE32'nin dahili MIDI sentezcisini seτti≡imiz g÷rⁿlⁿyor. Birden fazla ayg²t² ayn² anda seτmek ve kullanmak ta mⁿmkⁿn. Emin de≡ilseniz, giri■ ayg²t² olarak ses kart²n²n MIDI giri■ini, τ²k²■ ayg²t² olarak ta MIDI Mapper'² seτebilirsiniz.

2) Kanal Parametreleri: Cakewalk Home Studio'yu τal²■t²rd²≡²n²zda ekrana gelenler aras²nda en ÷nemli olan², kanallar²n listelendi≡i penceredir. Sol tarafta kanallara ait bilgilerin sakland²≡² parametre alanlar², sa≡ tarafta da kanallar²n iτeri≡i g÷rⁿntⁿleniyor. Yeni bir kanal aτmak iτin kanal parametrelerinden herhangi birisini de≡i■tirmeniz yeterli. Kay²t iτin ÷nemli parametrelerin i■levlerine de≡inelim:

Genel parameteler:

Name: ▌sterseniz, buraya kanal² tan²mlayan herhangi bir isim girebilirsiniz.Status: Bu alan i■aretliyse kanal aktif hale gelir, aksi halde kanal susturulmu■ olur.

Kanal²n giri■ ve τ²k²■lar²n²n belirlendi≡i parametreler:

Source: Burada kanal²n kay²t kayna≡² (MIDI veya ses) seτiliyor.

Port: Bu alanda kanal²n y÷nlendirilece≡i τ²k²■ ayg²t² (MIDI veya ses) seτiliyor.

MIDI τ²k²■ ayg²t² seτilmi■se, girilmesi gereken di≡er parametreler:

Channel: 1-16 aras²ndaki MIDI kanal numaras²n² seτer.

Bank: Ses banka numaras²n² seτer.

Patch: Banka numaras²yla birlikte, kanaldaki enstrⁿman sesini 0-127 aras²nda belirler. (bkz. Genel MIDI Program Tablosu)

Volume: Kanaldaki enstrⁿman²n ses yⁿksekli≡ini 0-127 aras²nda ayarlar.

Pan: Kanaldaki enstrⁿman²n stereo pozisyonunu 0-127 aras²nda ayarlar.

3)MIDI klavyeden kay²t: Yeni aτt²≡²n²z bir kanalda parametreleri girdikten sonra, parτan²n h²z² gibi de≡i■kenleri kontrol τubu≡u ⁿzerinden ayarlayabilirsiniz.

╓rnek resimde 120 bpm (dakikadaki vuru■ say²s²) h²z²nda ve 4/4'lⁿk bir parτay², gerτek h²z²nda (1.00 katsay²s²yla) kaydetmeyi seτti≡imiz g÷rⁿlⁿyor. Kontrol τubu≡undaki dⁿ≡melerden faydalanarak kay²d² ba■latabilir, durdurabilir, parτay² ba■a alabilir ve dinleyebilirsiniz Canl² kay²tlardaki performans²n²z ki■isel bilgi ve becerinize ba≡l². Burada olas² sorunlar²n τ÷zⁿmⁿne de≡inece≡iz:

• MIDI klavyeden τald²klar²n²z² kaydedemiyorsan²z, a■a≡²dakileri kontrol edin:

  Klavyenin MIDI OUT yuvas²yla ses kart²n²n MIDI IN yuvas² aras²nda kablo ba≡lant²s² yap²lm²■ m²? Sequencer yaz²l²m²nda MIDI klavyenin ba≡l² oldu≡u giri■ ayg²t² seτilmi■ mi? (Settings * MIDI devices)

  MIDI klavyenin τ²k²■ kanal², sequencer yaz²l²m²ndaki kanal filtresinde i■aretli mi? (Settings * Channel filter)

• E≡er MIDI klavyenin kendi seslerini kullan²rken kaydettiklerinizi duyam²yorsan²z:

  Kanal parametrelerinde, MIDI klavyenin ba≡l² oldu≡u MIDI τ²k²■ ayg²t² seτilmi■ mi?

  Ses kart²n²n MIDI OUT yuvas²yla MIDI klavyenin MIDI IN yuvas² aras²nda kablo ba≡lant²s² yap²lm²■ m²?

  MIDI klavye, kanal parametrelerinde seτilen MIDI kanal numaras²n² almak ⁿzere ayarlanm²■ m²?

• MIDI klavyenizi bilgisayara ba≡lad²ktan sonra seslerinin daha de≡i■ik duyuldu≡unu ve ayn² anda τalabildiniz nota say²s²n²n yar²ya dⁿ■tⁿ≡ⁿnⁿ fark ederseniz: Bunun olu■ma nedeni, bilgisayardaki sequencer program²n²n, klavyeden gelen mesajlar² tekrar klavyeye g÷ndermesi sonucu notalar²n τok k²sa gecikmelerle ⁿst ⁿste binmesidir. Bunu dⁿzeltmek iτin, sequencer program²nda MIDI Thru seτene≡ini kapatmal² (Settings * MIDI Echo) veya klavyenin ⁿzerindeki ayarlardan ' local' seτene≡ini ' off' de≡erine getirmelisiniz.

4) Kanall² kay²t: Sequencer yaz²l²m²n² sadece kanall² bir kay²t cihaz² olarak kullanmay² tercih ediyorsan²z, bundan sonra i■ yeni kanallar aτ²p ⁿst ⁿste kay²tlar yapmaya kal²yor.

Burada da dikkat edilmesi gerekenleri ve pⁿf noktalar²n² verelim:

• Farkl² enstrⁿman sesi kullanmak istedi≡iniz her kanalda, farkl² bir MIDI kanal numaras² seτmelisiniz. Parτan²zda 16'dan fazla farkl² enstrⁿman kullanmak istiyorsan²z, kaydetti≡iniz kanallar²n bo■ b÷lgelerine enstrⁿman de≡i■im mesajlar² ekleyebilir ve yeni kay²tlar² buralara yapabilirsiniz. Cakewalk'ta bunu yapmak iτin, istenilen noktay² seτtikten sonra Insert * Bank/patch change menⁿ komutunu kullanabilirsiniz.
• Yava■ tempoda kay²t yaparak, normalde canl² olarak τalamayaca≡²n²z h²zlara ula■abilirsiniz.
• E≡er yapt²≡²n²z mⁿzik serbest bir tempoda gidiyorsa, tempoyu 120 bpm gibi orta bir de≡ere getirin ve metronom klik sesini kapat²n (Settings * Metronome * Recording). Sonra tempoyu dⁿ■ⁿnmeden kay²t yapabilirsiniz.
• Geτici olarak kaydetti≡iniz veya silmeye k²yamad²≡²n²z kanallar², Track * Property * Archive menⁿ komutuyla ar■ivleyebilirsiniz. Ar■ivlenen kanallar² parτa τalarken aktif hale getiremezsiniz, ama b÷ylece τalma s²ras²nda performans²n gereksiz yere dⁿ■mesini ÷nlemi■ olursunuz. ▌stedi≡iniz zaman, yine ayn² menⁿ komutuyla, kanal² ar■ivden τ²kartabilirsiniz.
• Kay²tl² notalar²n orijinallerini bozmadan, sadece τal²nma s²ras²nda, baz² de≡i■ikliklere u≡rat²lmas², a■a≡²daki kanal parametreleriyle mⁿmkⁿn:

Key+: Nota de≡erleri buraya yaz²lan say² kadar art²r²l²r veya eksiltilir. ╓rne≡in notalar² bir oktav inceltmek iτin +12 de≡erini girebilirsiniz.

Vel+: Notalar²n vuru■ h²zlar² buradaki de≡er kadar art²r²l²r veya eksiltilir. Mesela MIDI klavyeden yapt²≡²n²z kay²tta tu■lara gere≡inden hafif vurmu■san²z, bunu bu parametre ile dⁿzeltebilirsiniz.

Time+: Notalar²n τal²nma zamanlar²na istenilen de≡erin eklenmesini veya τ²kar²lmas²n² sa≡lar. MIDI ve ses kay²tlar²n² senkronize etmekte zorlan²yorsan²z i■e yarayabilir.

5) Dⁿzenleme: Kaydetti≡iniz notalar² g÷rmek ve dⁿzenlemek iτin, Staff penceresinden faydalanabilirsiniz. Sa≡ fare tu■uyla aτ²lan menⁿde, veya View * New menⁿsⁿnde, Staff komutunu τal²■t²r²n. Cakewalk, seτti≡iniz kanal veya kanallar²n notasyonunu yeni bir pencere aτarak g÷rⁿntⁿleyecektir.

Staff penceresinde pek τok i■lem yapabilirsiniz. ╓nce en soldaki dⁿ≡melerden i■aretleme, yazma, silme ve dinleme modlar²ndan birisine geτin. E≡er nota yazacaksan²z yandaki dⁿ≡melerle nota uzunlu≡unu seτin. ▐ark² s÷zleri veya ÷zel semboller girecekseniz, alt s²radaki dⁿ≡meleri kullan²n. Yazd²≡²n²z notalar²n belirli aral²klarla yerle■mesini istiyorsan²z, snap tu■una bas²n.

Canl² kay²t yapm²■san²z, zamanlama mⁿkemmel olmad²≡² iτin τok karma■²k bir notasyon τ²kabilir, en sa≡daki kutular² i■aretleyerek daha basit bir notasyon g÷rⁿntⁿlenmesini sa≡layabilirsiniz.

Staff penceresinde, notalar² ta■²yarak veya silerek hatalar² dⁿzeltebilirsiniz. Canl² kay²tlardaki zamanlama hatalar²n² dⁿzeltmenin ba■ka bir yolu da, Edit * Quantize menⁿ komutunu kullanmakt²r. Bu komutu τal²■t²rd²≡²n²zda seτili olan b÷lgedeki notalar, belirli zaman aral²klar²na en yak²n noktalara ta■²n²r. Ekrana gelen diyalog kutusunda zaman aral²≡²n² seτebilirsiniz, ancak buraya dⁿ■ⁿk bir de≡er girerseniz notalar ⁿst ⁿste binecektir. E≡er sonuτtan memnun kalmazsan²z, Edit * Undo komutunu kullanarak i■lemi geri alabilirsiniz. ╓lτⁿ baz²nda i■lem yapmak iτin ise, track penceresini kullan²n. K÷■elerdeki bⁿyⁿteτ simgelerine basarak, kanal iτeri≡ini daha detayl² olarak g÷rebilirsiniz. Burada da yine seτim, silme, kesme, kopyalama imkan² var. Ses kay²tl² kanallar² dⁿzenlemek iτin, sa≡ fare tu■uyla aτ²lan menⁿde Audio komutunu da kullanabilirsiniz.

╓rnek bir MIDI parτas²

Davul kanal²: Davul kanallar²n²n di≡er kanallardan fark², MIDI kanal numaras²n²n 10 olmas² ve her notadan de≡i■ik bir davul sesi τ²kmas²d²r. (bkz. Genel MIDI Davul Tablosu) ▌■e, yeni bir kanal aτarak ve MIDI kanal²n² 10 de≡erine getirerek ba■lay²n. Staff penceresini aτt²ktan sonra Layout dⁿ≡mesine bas²p Clef alan²nda bass seτene≡ini seτin, τⁿnkⁿ ihtiyaτ olan davul sesleri daha τok bas notalarda bulunuyor. Hangi notan²n hangi sesi verdi≡ini biraz deneme yan²lmayla bulman²z zor olmayacakt²r.

╓rnek resimde, 4/4'lⁿk τok sade bir davul ritminin notalar² g÷rⁿlⁿyor. Yan²nda bemol (b) i■areti bulunan notalar², sa≡ fare tu■una bast²ktan sonra sol fare tu■unda da bir kez basarak elde edebilirsiniz.

╓lτⁿ kopyalama: Yazd²≡²m²z bir ÷lτⁿlⁿk davul ritmini, sonraki ÷lτⁿlere kopyalarak τo≡altal²m. Bunu yapmak iτin birinci ÷lτⁿyⁿ seτili hale getirin, sol fare tu■una bas²l² tutarak ikinci ÷lτⁿ ⁿzerine sⁿrⁿkleyin ve kopyalama moduna geτirmek iτin klavyeden ctrl tu■una bas²n, fare tu■unu serbest b²rak²n. Bu ■ekilde istedi≡iniz kadar τo≡altma yapabilirsiniz, ancak ritmin τok monoton duyulmas²n² engellemek amac²yla τo≡altt²≡²n²z ÷lτⁿlerde biraz de≡i■iklik yapman²z uygun olacakt²r. ╓rnek olarak ikinci ÷lτⁿnⁿn sonuna iki trampet vuru■u ekledik.

Bas: Yeni bir kanal aτ²n, patch parametresine 37 (Slap Bass 2) de≡erini girin. Key+ parametresine de -12 yaz²n, b÷ylece notalar bir oktav daha kal²n duyulacakt²r. Staff penceresinde de Layout tu■una bas²p bas seτene≡ini seτmeyi unutmay²n.

Resimde g÷rⁿlen notalar² birinci ÷lτⁿye yaz²n, sonra yukar²da anlat²lan ■ekilde birinci ÷lτⁿyⁿ ikinci ÷lτⁿye kopyalay²n ve ikinci ÷lτⁿde resimde g÷rⁿlen nota de≡i■ikliklerini yap²n.

Kontrol olaylar²: Bu noktada, bas kanal²na baz² kontrol olaylar² ekleyece≡iz. Kontrol olaylar², notalar²n frekans, modⁿlasyon ve ses yⁿksekli≡i gibi ÷zelliklerini gerτek zamanda kontrol eder. Controller penceresini View * New * Controllers menⁿ komutuyla aτabilirsiniz.Sonra ⁿst taraftaki kutuda Pitch Wheel (perde kolu) seτene≡ini aktif hale getirin ve ÷rnek resimde g÷rⁿlenleri girin. E≡er zor g÷rⁿnⁿyorsa bu ad²m² geτebilirsiniz, ama sadece fare ile mⁿzik yazacaksan²z bunun gibi i■lemlerle gerτekτili≡i ÷nemli ÷lτⁿde yⁿkseltebilirsiniz.

Transpoze etme: Soldaki kanal numaralar²n²n ⁿzerine t²klayarak iki kanal² da seτili hale getirin, sa≡ ⁿst taraftan 1 ve 2. ÷lτⁿleri seτin, fare ile 2. ÷lτⁿden tutup 4. ÷lτⁿye kopyalay²n. ▐imdi, bas kanal²nda kopyalad²≡²m²z iki ÷lτⁿyⁿ transpoze ederek parτan²n havas²n² de≡i■tirece≡iz. Transpozisyon, tⁿm notalar²n belirli bir aral²kta inceltilmesi veya kal²nla■t²r²lmas² anlam²na geliyor. Bas kanal²nda 3. ve 4. ÷lτⁿleri seτili hale getirin, Edit * Transpose menⁿ komutunu τal²■t²r²n, ekrana gelen diyalog kutusunda -3 de≡erini girip i■lemi onaylay²n.

Yank² efekti: Kanal parametreleri aras²nda bulunan Time+ parametresinden faydalanarak, MIDI kanallar²na yank² efekti verebiliriz.Bunu yapmak iτin Track * Clone menⁿ komutuyla bas kanal²n²n bir kopyas²n² τ²kart²n, Chn parametresinde kullan²lmayan bir MIDI kanal²n² seτin (÷rne≡in 2), Vol parametresini biraz azalt²n (÷rne≡in 70), Time+ parametresini ise art²r²n (÷rne≡in +60).

K²s²larak bitme efekti (Fade Out): Parτa sonunun k²s²larak bitmesini isterseniz, Insert * Series of Controllers menⁿ komutundan faydalanabilirsiniz. ╓rnek parτam²zda davul kanal²na bu efekti uygulamak iτin ■unlar² yap²n: Davul kanal²nda 3. ve 4. ÷lτⁿleri seτili duruma getirin, menⁿ komutuya gelen diyalog kutusunda Volume seτene≡ini aktifle■tirin, MIDI kanal numaras²na 10 yaz²n, Begin alan²na 100, End alan²na 0 de≡erlerini girin ve i■lemi onaylay²n. Di≡er kanallar iτin de tek tek ayn² i■lemi uygulamak gerekli, yaln²z MIDI kanal numaras² ve Begin alanlar²na, her kanal²n kendi de≡erlerini yazmaya dikkat etmelisiniz.

MID dosyas² olarak kaydetme: Cakewalk ile haz²rlad²≡²n²z parτalar normalde WRK (work) uzant²l² dosyalar olarak kaydedilir. Parτan²z²n herhangi bir multimedia PC'de τal²nabilmesi iτin onu MID dosyas² format²nda kaydetmelisiniz. Bunu File * Save As menⁿ komutuyla yapabilirsiniz. Tabii, Cakewalk'²n demo versiyonu parτay² kaydetmenize izin vermez. ╓rnek parτam²z²n MID versiyonunu, internet ⁿzerinde PC World Online/dergide ad² geτen dosyalar b÷lⁿmⁿnde bulabilirsiniz.

Di≡er Pⁿf Noktalar²

MIDI sequencer klavyemle kay²t yaparken k²sa sⁿrede ' bellek doldu' hatas² veriyor. Tu■lara basman²z ve serbest b²rakman²z fazla bellek harcamaz, ama tu■a bast²≡²n²z sⁿre boyunca τok say²da aftertouch (dokunma sonras² bas²nτ) mesaj² ⁿretilebilir ve bellek k²sa sⁿrede dolar. Aftertouch mesajlar²n² klavye ⁿzerinden kapat²n. En kesin τ÷zⁿm ise kay²tlar²n²z² bir sequencer yaz²l²m²yla yapman²z. MIDI sequencer klavyemin belle≡ine kay²tl² parτalar²m var, bunlar² bilgisayara aktarmak istiyorum. Sequencer program²n²z ■ark² pozisyonu mesajlar² g÷nderebiliyorsa, kay²t dⁿ≡mesine bast²≡²n²zda MIDI klavyeniz parτay² otomatik olarak τalmaya ba■laycakt²r. B÷ylece ÷lτⁿ ba■²n² yakalamak problem olmaz. E≡er ilk notalar²n kesildi≡ini g÷rⁿrseniz parτan²n ba■²na bo■ bir ÷lτⁿ koyun, sorun τ÷zⁿlecektir. Gitar partilerini nas²l daha gerτekτi hale getirebilirim? En kolay yolu, bir MIDI gitar τeviricisiyle canl² kay²t yapmakt²r. Sonradan kⁿτⁿk hatalar² elle dⁿzeltmeniz gerekebilir ama en gerτekτi sonuτlar² bu ■ekilde elde edersiniz. E≡er klavyeden τalmak zorundaysan²z, ses τ²k²■²n² bir gitar efekt÷rⁿnden geτirmeniz de gerτekτili≡i art²racakt²r. Davulun daha gerτekτi duyulmas² iτin notalar²n dinami≡i ⁿzerinde oynamak istiyorum. Genel bir kural olarak, uzun sⁿreli notalar²n daha ■iddetli, k²sa sⁿreli notalar²n ise daha hafif duyulmas² normaldir. Bunu uygulamak iτin seqencer'²n filtreleme ÷zelli≡inden faydalanabilirsiniz, ÷rne≡in 1/8'lik notalar² arat²p vuru■ h²zlar²n² %20 azaltabilirsiniz. Solo b÷lⁿmlerinde tremolo efektini kullanmak istiyorum, ancak mⁿzi≡in temposuna uymuyor. E≡er tremolo iτin modⁿlasyon efektini kullan²rsan²z, dalgalanma frekans²n²n ÷nceden belirlenmi■ sabit bir de≡erde olmas² nedeniyle, mⁿzi≡in temposuyla uyu■mayabilir. Bunun yerine tremolo ■eklini elle τizmenize imkan veren pitch wheel efektini kullan²n.